Pompa Fiyatları Amerika gibi Gelir ise a-la-Turka
Malumumuz Akaryakıt Fiyatları sürekli artmakta. Takip ettiğim veriler arasında Mazot ve Benzin fiyatların artışları da elbette var.
Pompa fiyatları13 Ekim 2022 tarihi baz alınarak sene başından beri Benzin fiyatları %67'inin üstünde,Mazot fiyatları ise %136'nın üstünde pahallaştı.
Uluslararası petrol fiyatları buna karşın yaklaşık %40 arttı ancak bunların fiyatları $ ile ölçüldüğünden, buna bizim sene başından beri artan Dolar kurunu, ki bunun değeri de % 40 arttı, ilave etmemiz gerekiyor. Uluslararası petrol fiyatları Ham petrolun fiyatını gösterir, yani bu hammadde ile arabalarımızı çalıştıramayız.
Ham petrol işlenecek, Rafinerilerde işlenecek ve ardından Akaryakıt Yağ vs olarak ayrıştırılacak.
Ancak Uluslararası piyasalarda Gasoil diye kullanılan bir vadeli işlem sertifikası var, ki bununla kurumlar devletler vs korunma ve/veya kazanç amaçlı pozisyon alabiliyor. Bu Mazot için Gösterge niteliğindeki değerli kağıt Nymex (ABD) Borsasında alınıp satılıyor. Bu Gösterge niteliğindeki kağıt ise sene başından beri %76 değerlenmiş.
Benzin Mazot Hampetrol Dolar kuru
Bizdeki fiyat artışı sene başından beri: %76 %136
Uluslararası Hampetrol fiyat artışı: %40
Abd Dolar kuru TL cinsinden: %40
Buradan çıkan sonuç: Hampetrol + $ kur artışı= %80 yaklaşık %76 Benzin fiyat artışını destekliyor.
Fazla kafa karıştırmak istemiyorum: Geçen günlerde Akaryakıt istasyonuna giden arkadaşlar bilir Mazot yaklaşık 26 TL ve Benzin 21 TL idi.
Amerika Birleşik Devletlerinde Akaryakıt istasyonlarında pompa fiyatları ise bizim Fiyatlarımızdan bir farkı yok.
Amerika'da litre değil GALLON ölçü birimi kullanılıyor. Bir Gallon yaklaşık 3,785litre. Amerika'da Pompa fiyatları farklılaşmaları var ben Doğu tarafında bulunan New York eyaletinin St.Jersey kentinden bir istasyon fiyatına baktım ve Benzin gallon fiyatı 2,93$ Mazot ise 5,25$. Yani Amerika'da Mazot bizde olduğu gibi daha pahallı.
Benzinin litresi bu durumda 0,77$ ve Mazotun 1,387$ oluyor. Bir $ 18,57TL kurunu kullanalım: Benzin 14,36TL Mazot 26 TL.
Benzin Mazot
TR'de fiyatlar TL/litre 21 26
Abd'de fiyatlar TL/litre 14,36 26
Görüldüğü gibi Pompa fiyatlarımız Amerika Birleşik Devletlerin de bulunan fiyatlar ile beş aşağı beş yukarı AYNI.
Amerika'da ücretli çalışanlar genelde Haftalık ücret alır ortalama ücret son Yaz aylarında 1041 $ idi. (https://www.bls.gov/news.release/pdf/wkyeng.pdf adresinden veri alındı ABD İşçi İstatistikleri Ofisi).
Lise mezunu haftalık 838$ kazanırken Lisanlılar 1041$ kazanmış.
Bu ücretleri aylığa çevirdiğimiz vakit Lisanslılar 4164$ ve lise mezunları 3352$ kazanmış.
TR'de maaş ücret Aylık 8.263,80 TL 554 $
Abd'de maaş ücret Aylık 18.738,00 TL 1041 $
40 litre Benzin tüketimi TR'de 840,00 TL 46 $
40 litre Benzin tüketimi Abd'de 31 $
TR Benzin/Maaş oranı (Payı) %8,30
Abd Akaryakıt gider Payı %2,97
Ayda 40 litre kullandığını farz edelim bu 10,57 Gallon yapar ve 2,93 $ ile çarparsam yaklaşık 31 $ eder.
Yani ücretinin %2,97'lik bölümü Akaryakıta gider.
Şimdi Türkiye'ye gelelim ve Türkiye'de ortalama ücretin 8263,8 TL olduğunu (https://www.haberturk.com/ortalama-ucrette-oecdden-uzaklastik-3475946-ekonomi) okudum.
Bu arkadaşında aylık 40 litre Benzin tükettiğini farz edelim. 40 * 21TL = 840 TL aylık Akaryakıt gideri olur.
Bu Maaşın yaklaşık %10 'nuna denk gelir.
Yani Amerikan Johny Maaşının % 3'ini akaryakıta harcarken bizim Türk Mehmet %10'unu harcıyor. Arada 3 katlık bir oran var.
Gelirleri karşılaştıralım:
Mehmetin 8263,8TL maaşı yaklaşık 554 $ yapar Johnny'nin yarısı kadar. Veya Mehmet Johhny'den %50 indirimli (ucuz) çalışıyor.
Ancak Arabalarına aşağı yukarı aynı Benzin ile dolduran Mehmet ile Johnyy Akaryakıt istasyonlarında aynı fiyatı öderken Gelir yönünden ayrışıyor. Çünkü Mehmet Johnny'in Gelirinin sadece %50'sini alıyor.
ARADAKİ UÇURUMU GÖRÜYORMUSUNUZ?
Bir de Abd ve Türkiye'de pompa fiyatlarının nasıl oluştuğuna bakalım:
Yukarıdaki Grafik'te Amerika Birleşik Devletlerinde Gallon ölçü birimi ile pompa fiyatların nasıl oluştuğunu görüyoruz. Yani Bir Gallon=3,785 litre 3,95 USD ın %13 ünü Vergilere(TAXES), %15'i Pazarlama&Dağıtım(Distribution&Marketing), %15 Rafineri (Refining), ve %57'si Hampetrol(Crude Oil) ile oluşur.
Türkiye'de durum nasıl?
Sağ sütun (95 Octane) Benzin'in Ürün fiyatı yani Rafineri'den çıkış için %29,22, Vergiler için %60,4 Toptancş Kârı için %1,33 Dağıtım ve Pazarlama için %9,11 ile oluştuğunu anlıyoruz.
Yani Türkiye'de Benzinin her litresinde %60'lık kısmı VERGİDEN oluşuyor. Devlet alıyor. Amerika'da ise buna karşın her gallonda(3,755lt) de %13 vergi alıyor devlet ki onlar Federe Devletler Topluluğu, bizde ise Merkezi Yönetim.
KAYNAKLAR:
*T.C. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, http://epdk.gov.tr/
* https://gasprices.aaa.com/
*https://www.eia.gov/petroleum/gasdiesel/
*https://www.haberturk.com/ortalama-ucrette-oecdden-uzaklastik-3475946-ekonomi
* https://www.bls.gov/news.release/pdf/wkyeng.pdf (Usual Weekly Earnings of Wage and Salary Workers Second Quarter 2022 - wkyeng.pdf)
OECD Ülkeler'de ortalama Yıllık Ücret Abd $ ile karşılaştırma. 2021 yılı verileri esas alınmış veya en son bildirilen veri. k harfi kilo demek yani 30k 30bin $ demek.
Kaynak (source): OECD (2022), Average wages (indicator). doi: 10.1787/cc3e1387-en (Accessed on 16 October 2022) https://data.oecd.org/earnwage/average-wages.htm
Comments
Post a Comment